Eνδιαφέρουσες εισηγήσεις στον διάλογο επιστημόνων – φορέων που διοργάνωσε το ΕΛΙΑΜΕΠ

Ενας πολύ ενδιαφέρων διάλογος για τη «Μετάβαση σε μια πράσινη Ελλάδα 2010 - 2020», με την κατάθεση 78 συγκεκριμένων προτάσεων από πανεπιστημιακούς, ειδικούς και αρμόδιους φορείς, έχει διοργανωθεί από το ΕΛΙΑΜΕΠ (Ελληνικό Ιδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής), σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρεία για την Προστασία του Περιβάλλοντος και της Πολιτιστικής Κληρονομιάς και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Περιβαλλοντικής Ερευνας και Κατάρτισης του Παντείου Πανεπιστημίου. Οι 78 προτάσεις - εισηγήσεις έχουν αναρτηθεί στο Διαδίκτυο (http://www.diavouleusi.eliamep.gr), ενώ η επιστημονική επιτροπή του διαλόγου προετοιμάζει την κωδικοποίησή τους σε μια έκθεση, που θα αποσταλεί στους καθ' ύλην αρμοδίους και θα παρουσιαστεί σε ειδική εκδήλωση. Από τον πλούτο των παρεμβάσεων, παρουσιάζουμε σήμερα ορισμένες ιδέες από τις εισηγήσεις, που αναφέρονται στους τομείς της ενέργειας και των μεταφορών.

Η υποστήριξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας αποτελεί το γενικό υπόβαθρο των προτάσεων που κατατέθηκαν από τους τομείς της στρατηγικής μέχρι τις καινοτόμες προτάσεις τεχνολογικών λύσεων. Ο τομέας της αποκεντρωμένης παραγωγής πράσινης ενέργειας στην κατοικία συγκεντρώνει μεγάλο ενδιαφέρον. Σε πρότασή τους δύο επίκουροι καθηγητές του Μετσόβιου Πολυτεχνείου, οι Βασίλειος Κεφαλάς (Σχολή Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών) και Ι. Τζουβαδάκης (Σχολή Πολιτικών Μηχανικών), διατύπωσαν δύο πρωτότυπες προτάσεις:

- Η πρώτη αφορά την εγκατάσταση ενός εύκαμπτου θερμικού και θερμομονωτικού μανδύα κτιρίων. Περί τίνος πρόκειται; Η ιδέα προήλθε από το σύστημα κτιρίων «Τrompe», που χρησιμοποιείται στις βόρειες ευρωπαϊκές χώρες. Αυτό τοποθετείται μόνιμα στο κέλυφος του κτιρίου και παράγει θερμό αέρα, με βάση το απλό φαινόμενο του θερμοκηπίου. Οπως σημειώνουν οι ερευνητές, η μόνιμη εγκατάσταση δεν προσφέρεται για τις κλιματικές συνθήκες της Ελλάδας, γιατί το καλοκαίρι θα προκαλεί υπερθέρμανση.

Ετσι προτείνεται μια μετεξελιγμένη μορφή του συστήματος Τrompe, με δυνατότητα εύκολης απόσυρσης κατά τη θερινή περίοδο και αντιστροφής του για ανάκλαση της ηλιακής ακτινοβολίας με σύστημα περιέλιξης (ρολό). Πρακτικά, ο προτεινόμενος κτιριακός μανδύας κατά τους χειμερινούς μήνες επιτρέπει στην ηλιακή ακτινοβολία να εισχωρεί στο εσωτερικό του προστατευόμενου κτιρίου παράγοντας θερμό αέρα, ενώ κατά τους θερινούς μήνες έχει τη δυνατότητα να δρα ως ηλιοπροστασία. Η πρόταση αυτή συμβάλλει στην εξοικονόμηση ενέργειας και στη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, ενώ παρέχει και ηχορρύπανση. Το κόστος παραγωγής υπολογίζεται χαμηλό (20 ευρώ ανά τ.μ.), ενώ παρουσιάζει υψηλές αποδόσεις ενέργειας (60 έως και 80% της προσπίπτουσας ηλιακής ενέργειας).

- Η δεύτερη πρόταση των κ. Κεφαλά - Τζουβαδάκη αφορά ένα δομικό στοιχείο επένδυσης όψης κτιρίου, που συμβάλλει στην εξοικονόμηση ενέργειας. Πρόκειται για ένα πλακίδιο, μικρού σχετικά πάχους, που ενσωματώνει στον σχεδιασμό του αρχές βιοκλιματικού σχεδιασμού. Το πλακίδιο αυτό το καλοκαίρι εξασφαλίζει παθητική αυτοσκίαση, ενώ αντίθετα τον χειμώνα επιτρέπει στην ηλιακή ακτινοβολία να εισχωρήσει στο εσωτερικό του και να θερμαίνει την προβλεπόμενη στρώση συλλογής της θερμότητας. Μάλιστα, μπορεί να παράγει ηλεκτρικό ρεύμα από ενσωματωμένες φωτοβολταϊκές κυψέλες στην πάνω επιφάνεια των προεξοχών σκίασης, καθώς και να συμβάλλει θετικά στη θερμομονωτική ικανότητα της πρόσοψης.

Εκτός από τον οικιακό, ένας άλλος τομέας όπου υπάρχει μεγάλο περιθώριο παραγωγής πράσινης ενέργειας είναι η διαχείριση των αποβλήτων αγροτικών και αγροβιομηχανιών δραστηριοτήτων, τα οποία αποτελούν σοβαρό περιβαλλοντικό πρόβλημα, λόγω του μεγάλου ρυπαντικού φορτίου. Ο κ. Γεράσιμος Λυμπεράτος, καθηγητής στο Τμήμα Χημικών του Πανεπιστημίου Πάτρας παρουσίασε την ερευνητική δραστηριότητα του Εργαστηρίου Βιοχημικής Μηχανικής και Τεχνολογίας Περιβάλλοντος (ΕΒΙΜΗΤΕΠ) του Πανεπιστημίου Πατρών. Σύμφωνα με την εισήγησή του έχουν αναπτυχθεί διεργασίες για τη διαχείριση των αποβλήτων αυτών, οι οποίες μειώνουν το οργανικό - ρυπαντικό τους φορτίο, ενώ παράλληλα παράγονται καύσιμα (βιοκαύσιμα) ή/και ενέργεια με μηδενική εκπομπή ρύπων, συνεισφέροντας στην αειφόρο ανάπτυξη. Προτείνεται, λοιπόν, η ανάπτυξη κεντρικών μονάδων παραγωγής αερίων βιοκαυσίμων και ενέργειας από αγροβιομηχανικά απόβλητα, όπως ελαιοτριβείου, τυροκομείου, κονσερβοποιείου κ.λπ. Ετσι, η μονάδα θα λειτουργεί ολόκληρο τον χρόνο, παράγοντας διαρκώς ηλεκτρική ενέργεια.

Αναγκαία η στροφή σε λιγότερο ρυπογόνους μεταφορές

Οι μεταφορές αποτελούν έναν από τους τομείς όπου η κατανάλωση ενέργειας αυξάνεται τις τελευταίες δεκαετίες, μαζί με τις εκπομπές ρύπων και αερίων του θερμοκηπίου. Η ανάγκη μιας πιο ορθολογικής οργάνωσης των μεταφορών φωτίστηκε από διάφορες εισηγήσεις, που κατατέθηκαν στο πλαίσιο της διαβούλευσης για τη «Μετάβαση σε μια πράσινη Ελλάδα 2010-2020» του ΕΛΙΑΜΕΠ.

«Η μεγάλη αύξηση της ζήτησης για μεταφορές που σημειώθηκε τις τελευταίες δεκαετίες, αλλά και ο τρόπος οργάνωσής τους δημιουργούν εύλογους προβληματισμούς για την εξισορρόπηση ανάμεσα στην ικανοποίηση της ζήτησης και του περιβαλλοντικού αντιτίμου αυτής», τονίζει στην εισήγησή του ο κ. Γεώργιος Γιαννόπουλος, καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών του ΑΠΘ και διευθυντής του Ελληνικού Ινστιτούτου Μεταφορών.

Μάλιστα, ο κ. Γιαννόπουλος σημειώνει ότι η χρήση έξυπνων τεχνολογιών και εναλλακτικών μορφών ενέργειας στα οχήματα δημιούργησε μια νέα αγορά, με τελικό αποτέλεσμα «τα όποια περιβαλλοντικά πλεονεκτήματα της χρήσης αποτελεσματικότερων και λιγότερο ρυπογόνων οχημάτων να περιορίζονται από την αύξηση των μεταφορικής ζήτησης και των περιβαλλοντικών προβλημάτων που αυτή προκαλεί (συμφόρηση, όχληση, υποβάθμιση περιβάλλοντος κ.ο.κ). Επομένως, οι προτεινόμενες λύσεις για τη βελτίωση των μεταφορών στο πλαίσιο μιας πράσινης ανάπτυξης θα πρέπει να περιλαμβάνουν πολιτικές μείωσης της ρύπανσης, αλλά και μέτρα διαχείρισης της μεταφορικής ζήτησης με απώτερο στόχο τον περιορισμό αυτής και τη στροφή σε περιβαλλοντικά βιώσιμες μορφές κινητικότητας». Ο κ. Γιαννόπουλος προτείνει, μεταξύ άλλων, την παροχή χώρων στάθμευσης και μετεπιβίβασης κοντά σε σταθμούς του μετρό/στάσεις λεωφορείων, με στόχο τη βελτίωση της προσβασιμότητας μέσων μαζικής μεταφοράς, την ταυτόχρονη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών δημοσίων συγκοινωνιών (συχνότερα δρομολόγια, ανανέωση στόλου οχημάτων, συστήματα πληροφόρησης επιβατών, ακρίβεια στους χρόνους δρομολογίων κ.ο.κ.), τη βελτίωση υποδομών εναλλακτικών μέσων μετακίνησης όπως ποδηλατόδρομοι, περιοχές βαδίσματος κ.λπ.

Την ανάγκη επενδύσεων στην υποδομή θαλάσσιων και σιδηροδρομικών μεταφορών υπογραμμίζει στην παρέμβασή του ο κ. Κωνσταντίνος Χλωμούλης, καθηγητής στο Τμήμα Ναυτιλιακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς. Δυστυχώς, όπως σημειώνεται, η ελληνική επενδυτική πολιτική έχει θέσει ως προτεραιότητα διαχρονικά τα οδικά μέσα μεταφοράς σε ποσοστό 71,27%. Ακολουθούν οι σιδηροδρομικές μεταφορές (19,46%), οι αερομεταφορές (6,52%) και τέλος τα λιμάνια με 2,75%. Κι αυτό παρότι η Ελλάδα είναι μια από τις μεγαλύτερες νησιωτικές περιφέρειες και κατέχει μια πολύ σημαντική γεωγραφική θέση που ευνοεί το θαλάσσιο εμπόριο.

«Υπάρχει στη χώρα μας μια διαχρονική προτίμηση στον τομέα των οδικών μεταφορών που δείχνει μια προσήλωση σε αυτοκίνητα και φορτηγά. Ως κοινωνία έχουμε επενδύσει σε ακριβές και ρυπογόνες μεταφορές», τονίζει ο κ. Χλωμούλης. Αξίζει να σημειωθεί ότι όσον αφορά τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, οι οδικές μεταφορές προκαλούν 190 γραμμ. για τη μεταφορά ενός τόνου για ένα χιλιόμετρο, ο σιδηρόδρομος 30 γραμμ. και οι θαλάσσιες μεταφορές μόνο 20 γραμμ.

ΠΗΓΗ