Ο δρόμος μπορεί να είχε τη δική του ιστορία, όμως του τελείωσε. Τώρα, ανάμεσα στα αυτοκίνητα, στα γραμμένα συνθήματα, στις πορείες και στις λακκούβες κινούνται οι αόρατοι απελπισμένοι. Οι άνθρωποι του δρόμου, οι άστεγοι.
Ανεργοι, ανάπηροι, ψυχικά διαταραγμένοι, εξαρτημένοι, οροθετικοί, κοπέλες και αγόρια που θυσιάζουν τα νιάτα τους για λίγα ευρώ, μετανάστες και πρόσφυγες χωρίς ελπίδα, συχνά χτυπημένοι και μαχαιρωμένοι. Είπαμε, η κρίση χτυπάει πρώτα τους ευάλωτους!
Θα μιλήσουμε λοιπόν με τις ομάδες που δουλεύουν στον δρόμο αλλά και με ανθρώπους που ζούνε στους δρόμους. Θα περιγράψουμε τις λιγοστές υπηρεσίες που λειτουργούν και προσφέρουν στις διάφορες κατηγορίες από τα στοιχειώδη μέχρι τα πλέον σημαντικά.
Στόχος δεν είναι κάποιος μαραθώνιος αγάπης, αλλά μια δυναμική παρέμβαση απέναντι στην κρατική αδιαφορία, στην έλλειψη θεσμικών δράσεων που θα προστατέψουν τους πολίτες των πλέον ευάλωτων κατηγοριών και στην όσο το δυνατό μεγαλύτερη κινητοποίηση όλων για τη διεκδίκηση του αυτονόητου. Ξεκινάμε σήμερα με την επίσκεψη σε μονάδες δρόμου του ΚΕΘΕΑ.
Η αρχή έγινε με την επίσκεψή μας στο off club της κοινότητας Εξέλιξις του ΚΕΘΕΑ. Η μονάδα αυτή αποτελείται από το street work, δηλαδή την ομάδα δουλειάς στον δρόμο, και το off club που είναι η μονάδα ημερήσιας φροντίδας εξαρτημένων.
Μιλήσαμε με τους υπεύθυνους και με τα μέλη του προγράμματος που καθημερινά επισκέπτονται αυτό τον χώρο της Εμμ. Μπενάκη. Ενα παλιό κτίριο φροντισμένο και πολύ ευχάριστο είναι η βάση αυτής της μονάδας.
Ο Μιχάλης Μυλωνάς, υπεύθυνος Προγράμματος ΚΕΘΕΑ ΕΞΕΛΙΞΙΣ, η Ελένη Μαρίνη, Α/υπεύθυνη Κινητής Μονάδας Street Work, ο Παναγιώτης Σαϊβανίδης, υπεύθυνος Μονάδας Αμεσης Πρόσβασης «Off Club», και ο Δημήτρης Κορδάτος, ψυχίατρος της Διαγνωστικής Μονάδας, απάντησαν στις ερωτήσεις για τη σημερινή κατάσταση των εξαρτημένων που ζούνε στον δρόμο.
Ε.Μ.: Αρχίζω εγώ που εγώ είμαι «του δρόμου». Τα πράγματα είναι πολύ πιο δύσκολα από ό,τι ήταν παλιότερα. Οι νέες επικίνδυνες ουσίες, όπως το σίσα, πολύ γρήγορα εξουθενώνουν τους ανθρώπους σωματικά και ψυχικά.
Το κύριο πρόβλημα σήμερα είναι αυτές οι ουσίες και η πολύ μεγάλη μετάδοση μολυσματικών ασθενειών. Εμείς προσπαθούμε να τους βοηθήσουμε ακόμα και σε απλά πράγματα, όπως π.χ. με εκπαίδευση για ασφαλέστερη χρήση σύριγγας και προφυλακτικού.
Δουλεύουμε εκτός από το κέντρο και στο Μενίδι, όπου υπάρχει μια νέα πιάτσα και εκεί έρχονται εκατοντάδες άνθρωποι να «ψωνίσουν». Η κινητή μονάδα κάνει εξορμήσεις πρωί – απόγευμα, ακόμα και τη νύχτα.
Δ.Κ.: Η κρίση έχει οδηγήσει πολύ περισσότερους ανθρώπους στον δρόμο και στην επιδείνωση της εξάρτησης. Υπάρχουν πολύ μεγαλύτερα ποσοστά στις υποτροπές και τόσο η σωματική όσο και κυρίως η ψυχική υγεία επιδεινώνονται.
Οι άστεγοι εξαρτημένοι δεν έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας και η εξαθλίωση κάνει τις βλάβες μη αντιμετωπίσιμες. Οι περισσότεροι είναι Ελληνες, δεν παίζει ιδιαίτερο ρόλο η μετανάστευση σ” αυτό. Πολλές κοπέλες βγήκαν στον δρόμο από ανέχεια.
Ε.Μ.: Υπάρχουν κοπέλες στον δρόμο που τις συναντάμε το απόγευμα αλλά και την άλλη μέρα το πρωί, που σημαίνει ότι δουλεύανε όλο το βράδυ έξω για να μπορέσουνε να καλύψουνε τις μίνιμουμ ανάγκες τους. Δέχονται ακόμα και σεξ χωρίς προφυλακτικό για λίγα περισσότερα χρήματα. Και πολλοί τους το ζητάνε ενώ βλέπουν ότι η γυναίκα είναι χρήστρια και επομένως πολύ πιθανά να είναι και η ίδια άρρωστη.
Οι νέες ουσίες αυξάνουν τη λίμπιντο και δημιουργούν μεγάλη άρση συστολών. Μπορεί να πάρει ο άλλος μια σύριγγα από κάτω και να τη χρησιμοποιήσει. Οι ουσίες αυτές δημιουργούν μεγάλη επιθετικότητα.
Π.Σ.: Είχαμε προχθές εδώ μια Τσέχα που μας είπε ότι εκεί η μεθεμφεταμίνη πουλιέται πάνω από 25 χρόνια και την κατασκευάζουν ακόμα και στο σπίτι. Η Τσέχα μού είπε ότι στην πατρίδα της υπάρχουν 100 τέτοιες μονάδες μείωσης της βλάβης και ημερήσιας φροντίδας – στην ουσία είναι κάτι σαν λέσχες αποχής.
Στην Ελλάδα ολόκληρη υπάρχουν μόνο δύο: αυτή του ΚΕΘΕΑ και μία του ΟΚΑΝΑ. Ο πρόεδρος της Γαλλίας φέτος ανακοίνωσε ότι θα δημιουργηθούν ακόμα και χώροι ασφαλούς χρήσης, όπως αυτοί που λειτουργούν στην Ελβετία. Εδώ αν μιλήσεις, έστω, για κάτι τέτοιο εξεγείρονται όλοι.
Θάνατοι από ασιτία
Μ.Μ.: Παλιότερα οι άνθρωποι εδώ στην πλατεία, για παράδειγμα, δίνανε κάτι στον εξαρτημένο που ζητιάνευε, τώρα όμως τίποτα. Ο χρήστης αναγκάζεται και περνάει σε αυτήν την ουσία που είναι πολύ φτηνή.
Οταν πριν από δυο χρόνια εμείς καταλάβαμε τι γίνεται και τρέχαμε, η δόση σίσα κόστιζε ένα ευρώ. Η επιθετικότητα οφείλεται σε αυτές τις ουσίες. Οι χρήστες κάνουν κλοπές και ληστείες και ούτε καν θυμούνται μετά τι έκαναν.
Ε.Μ.: Σήμερα, πέρα από τις ανύπαρκτες όχι μόνο γι” αυτούς αλλά για όλους υπηρεσίες υγείας, ούτε και η οικογένεια μπορεί να στηρίξει πλέον τα εξαρτημένα μέλη της λόγω ανέχειας. Οι περισσότεροι δεν έχουν λεφτά ούτε για την τροφή τους και τα λίγα που βρίσκουν τα δίνουν για τη δόση τους.
Εχουμε θανάτους χρηστών από ασιτία. Ενα παιδί πέθανε πρόσφατα από ασιτία και ζύγιζε 26 κιλά. Οι έγκυες γυναίκες που δουλεύουν έξω έχουν πολλαπλασιαστεί κι εμείς προσπαθούμε να κάνουμε μείωση της βλάβης αλλά όλα είναι πολύ δύσκολα πια.
Π.Σ.: Τα μέλη της Εξέλιξης πλησιάζουν τους ανθρώπους στον δρόμο και τους δίνουν εκεί κάποιες πρώτες φροντίδες. Στο off club, δηλαδή εδώ, έρχονται κυρίως άστεγοι που διαφορετικά όλη την ημέρα θα ήταν στον δρόμο.
Ερχονται και μέλη που βρίσκονται στα προγράμματα μεθαδόνης και δεν έχουν άλλη υποστήριξη. Εδώ μπορούν να μείνουν κάποιες ώρες καθαροί, να πλυθούν, να φάνε, να πλύνουν τα ρούχα τους, να ψυχαγωγηθούν, να ζητήσουν βοήθεια.
Μ.Μ.: Το κυρίαρχο πρόβλημα στην Αθήνα είναι η έλλειψη στέγης. Εχουμε οροθετικούς που βρίσκονται σε λίστα αναμονής για να ξεκινήσουν τη θεραπεία τους και μία βδομάδα τώρα προσπαθούμε να βρούμε γι” αυτούς νοσοκομείο.
Το «Συγγρού» είναι γεμάτο και δεν δέχεται άλλους, ενώ στα άλλα νοσοκομεία τούς έχουν σε λίστα. Στο «Θριάσιο» είπαν σε μια κοπέλα να πάει σε 4 μήνες. Για να αρχίσει θεραπεία!
Π.Σ.: Το πρώτο που χρειάζεται είναι ξενώνες. Αμέσως! Να μπορούν να κοιμηθούνε το βράδυ οι άνθρωποι, να μη μένουν στον δρόμο, όπως γίνεται σε όλη την υπόλοιπη Ευρώπη. Αμέσως θα μειωθεί και η παραβατικότητα και θα βελτιωθεί η υγεία τους.
Μ.Μ.: Η κατάσταση είναι σύνθετη και το ΚΕΘΕΑ έχει προτείνει πράγματα πολύ συγκεκριμένα και πολλά χωρίς κόστος. Π.χ. συνεργασία με την αστυνομία όταν συλλαμβάνονται εξαρτημένοι, με τις δικαστικές αρχές, δημιουργία σταθμού σωματικής απεξάρτησης κ.λπ. Ο δήμαρχος Καμίνης έχει κάνει συσκέψεις επί συσκέψεων που καλεί όλους τους φορείς, χωρίς αποτελέσματα.
Πέρσι μόνον έγινε μέσα στο κρύο σύσκεψη για τους άστεγους και για λίγες μέρες δόθηκαν κάποιες λύσεις. Ολα γίνονται αποσπασματικά και αυτή η κατάσταση εντείνεται. Χρειάζεται συγκεκριμένο σχέδιο δράσης. Εμείς θα κάνουμε σαν ΚΕΘΕΑ άμεσα άλλες τρεις μονάδες κέντρων ημέρας, αλλά επιβάλλονται πολλά ακόμα, και κυρίως στέγη για τη νύχτα.
Στην αυλή τού off club μιλήσαμε με τα μέλη. Την ώρα εκείνη μαγείρευαν και πίνανε τον καφέ τους περιμένοντας αυτή τη συνομιλία.
«Εδώ έχω φίλους»
Τριαντάφυλλος: Εδώ το μέρος σε βοηθάει να καθαρίσεις. Εξω από αυτούς που έρχονται εδώ για ένα μπάνιο, ερχόμαστε για να μείνουμε έξω από τη χρήση, να βρούμε δυο ανθρώπους να μιλήσουμε για τα προβλήματά μας. Είναι πολύ ωραίο πράγμα αυτός ο χώρος.
Χρήστος: Εμένα με βοήθησε αυτός ο χώρος και ήρθα εδώ όταν σταμάτησα τη χρήση ηρωίνης. Μπορούμε να κάνουμε ένα μπάνιο εδώ, να μιλήσουμε για διάφορα πράγματα. Με βοήθησαν τότε που έκανα κάποιο λάθος και τώρα είμαι συνέχεια εδώ.
Γιάννης: Εγώ έρχομαι από όταν άνοιξε είμαι «ιδρυτικό» μέλος, παίρνω δύναμη από εδώ και ειδικά τώρα που δεν μπορώ πια να δουλέψω και είμαι σε πρόγραμμα μεθαδόνης. Η μονάδα με βοηθάει πάρα πολύ, δεν έχω κανέναν να με στηρίζει στη ζωή κι εδώ έχω και φίλους. Είναι πολλοί που θέλουν να έρθουν σε τέτοιο μέρος, αλλά δεν φτάνει μόνο ένα.
Παναγιώτης: Είμαι πολύ άρρωστος, αλλά ήρθα σήμερα γιατί το έχω ανάγκη, έρχομαι από παλιά εδώ. Πρώτα και κύρια για τον φόβο, για την πιάτσα και να μπορώ να είμαι ασφαλής. Δεν έχω σπίτι και το βράδυ μένω έξω. Είναι πολύ δύσκολα κι έχει πολύ κρύο έξω.
Σωτήρης: Κι εγώ βρίσκω ένα χώρο για τις καθημερινές μου ανάγκες. Ενημερώθηκα μέσα από το κύκλωμα των χρηστών και ήρθα. Ερχομαι δυο χρόνια τώρα και ακόμα πολεμάω με τη διακοπή της χρήσης. Αποφεύγω να περάσω από την πιάτσα.
Εχω αλλάξει πολύ, κι ενώ πριν είχα πάντα μια πορτούλα ανοιχτή στις ουσίες, τώρα την έκλεισα. Μένω σε ένα εγκαταλειμμένο σπίτι και μετά από ένα ατύχημα στον αυχένα δεν μπορώ να δουλέψω πια. Σιγά σιγά όμως θα προσπαθήσω κι όταν βλέπω ότι όλοι αυτοί που είναι καλά γκρινιάζουνε ότι δεν τους φτάνουνε, σκέφτομαι πώς θα νιώθανε αν ήτανε στο ίδιο επίπεδο με μένα. Εχω κατανοήσει πια πολλά πράγματα και καμιά φορά βρίσκω τη δύναμη και είμαι και χαρούμενος, ακόμα και στην κατάστασή μου.
Βασίλης: Ηρθα εδώ για ασφάλεια. Ηρθα πριν έξι χρόνια, έφυγα γιατί δούλευα σε οικοδομές, αλλά τώρα ξαναγύρισα, δεν υπάρχουν δουλειές και όλη μέρα δεν έχω πού να πάω.
«Χρειαζόμαστε ξενώνες»
Δημήτρης Παπαδημητρίου (θεραπευτής): Το πρόβλημα της στέγης είναι το πιο μεγάλο και το πιο βασικό. Ανθρωποι που είναι στον ΟΚΑΝΑ, χωρίς καμιά υποτροπή, δεν έχουν πού να μείνουν το βράδυ. Χρειάζονται ξενώνες, κρεβάτια, επιδεινώνεται η υγεία τους έξω. Δυο ξενώνες υπάρχουν για άστεγους οροθετικούς που χωράνε 30 άτομα. Τίποτε άλλο. Χρειαζόμαστε ακόμα και απλά είδη, όπως ρούχα και παπούτσια για τους ανθρώπους.
Υπάρχουν εκατοντάδες άστεγοι εξαρτημένοι. Αν υπήρχαν τέτοιες μονάδες άμεσης πρόσβασης στην κάθε γειτονιά, ίσως να αποφασίζανε περισσότεροι να καθαρίσουν και να δεχτούν βοήθεια.
Ισμαήλ: Εγώ 12 χρόνια ζω στην Ελλάδα. Εδώ με βοήθησαν πάρα πολύ. Μένω τη νύχτα στα προσφυγικά μαζί με άλλους.
Τριαντάφυλλος: Γιατί δεν μας αφήνουν τα προσφυγικά να τα φτιάξουμε εμείς μόνοι μας και να μένουμε εκεί, να γίνουν ξενώνες. Και τώρα μόνο χρήστες μένουνε εκεί.
Βασίλης: Τίποτα δεν περιμένω από όλους αυτούς, μόνο με κάποιους αγώνες άλλων γίνανε κάποια πράγματα. Μόνο με πίεση. Ούτε θέλουν να φανταστούν όλοι αυτοί [οι κυβερνώντες] πώς ζούμε εμείς. Τόσοι άδειοι χώροι υπάρχουνε και τους κρατάνε κλειστούς. Μόνον όσοι έχουν λεφτά έχουν φροντίδα, ενώ για μας βοηθάνε μόνο κάτι άνθρωποι που είναι στη σκιά, αφανείς.
Τριαντάφυλλος: Να φτιαχτούνε τέτοια κλαμπ και σε άλλες γειτονιές. Να δώσουνε ένα χώρο και για τους χρήστες κι όχι να τους σπρώχνουν στα στενά της Αθήνας, στους δρόμους. Είναι τόσο απλό. Ετσι θα τους προστάτευαν και θα μπορούσαν και να τους ελέγχουν. Κάπου πρέπει όλοι να ζήσουνε.
Γιώργος: Εγώ έρχομαι εδώ γιατί τον θεωρώ χώρο μου. Ερχομαι χρόνια, έχω βιώματα εδώ, αλλά τώρα που έχω κάπου να μένω δεν έρχομαι πια κάθε μέρα, γιατί μένω πολύ μακριά. Αν είχα στη γειτονιά μου τέτοιο μέρος, θα το έφτιαχνα κιόλας, θα βοηθούσα να γίνει. (Παλιός Εξαρχιώτης ο Γιώργος γνώριζε όπως όλοι όχι μόνο την «Ελευθεροτυπία» αλλά και την «Εφημερίδα των Συντακτών».)
Δημήτρης: Εγώ έρχομαι από το πρόγραμμα του ΟΚΑΝΑ κι εδώ κάνω φίλους, έχω φροντίδα. Το βράδυ μένω στα νοσοκομεία που εφημερεύουν. Μου λένε να κάθομαι ήσυχα σε μια γωνιά κι έτσι περνάω τη νύχτα, γιατί έχω και μεγάλο πρόβλημα υγείας και δεν μπορώ στον δρόμο. Καλά μου φέρονται. Ξυπνάω το πρωί και μετά πάω στο πρόγραμμά μου.
Στο τέλος της κουβέντας ένα από τα μέλη επέμεινε: «Καλό θα ήταν να ξαναέρθεις, να γίνει κι άλλη συζήτηση, και να φέρεις κι άλλους ανθρώπους να μιλήσουμε»
Κλείνοντας ρωτήσαμε τους υπεύθυνους τι θα μπορούσε να κάνει κάποιος που θέλει ατομικά να βοηθήσει;
Μ.Μ.: Οτιδήποτε μπορεί να βοηθήσει. Να έρθει, για παράδειγμα, κάποιος να τους δείξει να μαγειρεύουν, να μιλήσει κάποιος μαζί τους για κοινωνικά θέματα, να τους μάθει ζωγραφική ή να τους κάνει μαθήματα. Εχουμε μικρό δίκτυο γιατρών και θα θέλαμε γιατρούς, δικηγόρους, εκπαιδευτικούς, εθελοντές δηλαδή που να μπορούν να διαθέσουν λίγες ώρες.
Π.Σ.: Εχουμε κι ελλείψεις σε υλικά, σε ρούχα, σε τρόφιμα, σε υπνόσακους για τον χειμώνα. Στις κοπέλες δίνουμε εδώ και μέρες ανδρικά εσώρουχα γιατί δεν έχουμε άλλα γυναικεία. Ερχονται εδώ να πλύνουν τα ρούχα τους κι εμείς τους δίνουμε κάποιες αλλαξιές.
Ε.Μ.: Στις ομάδες του δρόμου έχουμε πολύ μεγάλη έλλειψη γιατρών για την εκπαίδευση της ασφαλέστερης χρήσης. Είμαστε μόνο 7 άτομα και θέλουμε βοήθεια για να τους μάθουμε έστω πώς να μείνουνε ζωντανοί.
Και λίγες ώρες την εβδομάδα να έρθουνε κάποιοι γιατροί θα είναι πολύ σημαντικό. Εμείς υποστηρίζουμε και οικογένειες χρηστών και πηγαίνουμε ακόμα και στα σπίτια τους, αν δεν μπορούν να έρθουν οι ίδιοι.
* Στα ρεπορτάζ δρόμου συνεργάζονται: Αφροδίτη Πολίτη, Δημήτρης Αγγελίδης, Ντίνα Δασκαλοπούλου, Αντα Ψαρρά
Πηγή: www.efsyn.gr
