Με βάση στοιχεία του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας φαίνεται πως υπάρχει στενή σχέση μεταξύ χρήσης ουσιών και παραβατικής συμπεριφοράς στην εφηβεία. Επίσης, όπως αναφέρει το Εθνικό Κέντρο Πληροφόρησης και Τεκμηρίωσης για τα Ναρκωτικά: «Ένας στους 8 μαθητές ηλικίας 13-18 ετών (12%) αναφέρει χρήση οποιασδήποτε παράνομης ουσίας έστω και μία φορά σε όλη τη ζωή. Από αυτούς, πάνω από τους μισούς (7,6%) επανέλαβαν τη χρήση για τουλάχιστον 3 φορές σε όλη τους τη ζωή». Ιδιαίτερα, από το 1984, έχει αυξηθεί σημαντικά το ποσοστό των νέων που έρχονται σε επαφή με παράνομες ουσίες, για τα αγόρια έχει διπλασιαστεί.
 

Η ανάπτυξη συμπεριφορών που σχετίζονται με την χρήση ουσιών εξελίσσεται συχνά κατά την διάρκεια της εφηβείας. Πολλοί και διαφορετικοί παράγοντες ενισχύουν τέτοιου είδους συμπεριφορές: η επίδραση των ομοτίμων και η ανάγκη αποδοχής του έφηβου, η περιέργεια και η διάθεση για ρίσκο που χαρακτηρίζει αυτές τις ηλικίες, οικογενειακές δυσλειτουργίες διαφόρων μορφών, η μεγάλη διαθεσιμότητα νόμιμων και παράνομων ουσιών, η σύνδεση της χρήσης με καταναλωτικά μοντέλα κουλτούρας, ο κοινωνικός αποκλεισμός και η επακόλουθη πολλές φορές αναζήτηση παράνομων τρόπων αύξησης του εισοδήματος ανάμεσα σε άλλους είναι κάποιοι από αυτούς τους παράγοντες.

Μία από τις χαρακτηριστικές δυσκολίες στην προσπάθεια κινητοποίησης των εφήβων χρηστών ουσιών είναι το ότι λόγω της μικρής διάρκειας εμπλοκής με την χρήση συνήθως δεν την αναγνωρίζουν ως πρόβλημα. Δυστυχώς, τις περισσότερες φορές, το πρόβλημα έρχεται στην επιφάνεια για τον ίδιο τον έφηβο και την οικογένειά του μετά από επαφή με το σύστημα δικαιοσύνης, επαφή που ακολουθεί κατά κανόνα την σύλληψη του εφήβου για κάποια νομική παράβαση. Αυτό είναι και το κρίσιμο σημείο όπου έρχεται να παρέμβει η Υπηρεσία Επιμελητών Ανηλίκων Αθήνας και ο Συμβουλευτικός Σταθμός Εφήβων στα δικαστήρια ανηλίκων του ΚΕΘΕΑ ΣΤΡΟΦΗ. Οι επιμελητές ανηλίκων, αφού έρθουν σε επαφή με τον έφηβο και διαπιστώσουν πρόβλημα χρήσης ουσιών, τον/την παραπέμπουν στον Συμβουλευτικό Σταθμό του ΚΕΘΕΑ ΣΤΡΟΦΗ που λειτουργεί μέσα στον χώρο των Δικαστηρίων με στόχο την διερεύνηση του επιπέδου προβληματικής χρήσης και την κατεύθυνσή του/της στο καταλληλότερο πρόγραμμα υποστήριξης. Σε όλη την διαδρομή γίνεται μεγάλη προσπάθεια και από τους Επιμελητές αλλά και από το προσωπικό του ΚΕΘΕΑ ΣΤΡΟΦΗ να εμπλακεί όσο περισσότερο γίνεται η οικογένεια του υποστηριζόμενου καθώς και σημαντικοί «άλλοι» εάν υπάρχουν. Η συνεργασία των Επιμελητών και του προσωπικού του Συμβουλευτικού Σταθμού, τηρώντας πάντα τους κανόνες που επιβάλλει η προστασία των προσωπικών δεδομένων των χρηστών υπηρεσιών, είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την αποτελεσματικότερη υποστήριξη του/της εφήβου. Αυτό το επίπεδο συνεργασίας επιτυγχάνεται με την πολύχρονη επαφή και σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στο προσωπικό του Συμβουλευτικού Σταθμού του ΚΕΘΕΑ ΣΤΡΟΦΗ και των Δικαστικών Επιμελητών Αθήνας αλλά και από την γνώση των πλαισίων λειτουργίας των υπηρεσιών.  

Η προσπάθεια απεμπλοκής ενός νέου ανθρώπου από την κατάχρηση/εξάρτηση από ουσίες δεν είναι σε καμία περίπτωση μια εύκολη υπόθεση. Η αδυναμία του χρήστη σε μικρή ηλικία να συνειδητοποιήσει το εύρος προβλημάτων με τα οποία θα τον φέρει αντιμέτωπο η χρήση συνιστά πολύ συχνά τροχοπέδη σε όποια προσπάθεια κινητοποίησής του για Θεραπεία. Παράλληλα, η άρνηση συχνά των γονέων να αποδεχθούν την πραγματικότητα και να ζητήσουν βοήθεια, άρνηση που πηγάζει τις περισσότερες φορές από φόβο και άγνοια, δυσκολεύει ακόμη πιο πολύ τις προσπάθειες των επαγγελματιών που έρχονται σε επαφή με τον υποστηριζόμενο στην κατεύθυνση κινητοποίησής του. Για την επιτυχία της όποιας παρέμβασης προϋποτίθεται κινητοποίηση όλων των φορέων και δικτύων που έρχονται σε επαφή με τον υποστηριζόμενο καθώς και της οικογένειάς του. Ένα πολύ ελπιδοφόρο μοντέλο τέτοιας συνεργασίας διαφορετικών υπηρεσιών και ανάπτυξης ενός δικτύου έγκαιρης και επιστημονικά τεκμηριωμένης παρέμβασης, είναι το μοντέλο που περιγράφεται παραπάνω και λειτουργεί στον χώρο των Δικαστηρίων Ανηλίκων Αθήνας. Πολλοί από τους νέους που παραπέμφθηκαν στον Συμβουλευτικό Σταθμό προχώρησαν στην Θεραπευτική Κοινότητα του ΚΕΘΕΑ ΣΤΡΟΦΗ ή και σε άλλες Θεραπευτικές δομές και κατάφεραν να αλλάξουν ουσιαστικά την ζωή τους σε μια πολύ κρίσιμη χρονικά περίοδο. Επίσης, σχόλια των ίδιων, δίνουν μεγάλη σημασία και σπουδαιότητα εκ των υστέρων στην προσωπική επαφή και το ενδιαφέρον των δικαστικών επιμελητών, αναγνωρίζοντας πως το ενδιαφέρον αυτό ήταν από τις βασικότερες κινητήριες δυνάμεις για να προχωρήσουν σε πιο συστηματική προσπάθεια αλλαγής και οι ίδιοι. Η δημιουργία αντίστοιχων δομών ενημέρωσης και παραπομπής εφήβων και των οικογενειών τους και σε άλλα Δικαστήρια Ανηλίκων θα μπορούσε να αυξήσει τα θετικά αποτελέσματα της παρέμβασης που πραγματοποιείται στα Δικαστήρια Ανηλίκων της Αθήνας από το ΚΕΘΕΑ ΣΤΡΟΦΗ.

Παναγιώτης Χαλδαίος

Αναπληρωτής Υπεύθυνος Συμβουλευτικού Σταθμού ΚΕΘΕΑ ΣΤΡΟΦΗ

ΜΑ στην Θεραπευτική Υποστήριξη Προσφύγων

Για τον Συμβουλευτικό Σταθμό ΚΕΘΕΑ ΣΤΡΟΦΗ:

210 6437740

prison@kethea-strofi.gr

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις υπηρεσίες που παρέχει ο Συμβουλευτικός Σταθμός Εφήβων στα δικαστήρια ανηλίκων και στο Ε.Κ.Κ.Ν.Α, πατήστε εδώ