Εχουν απαγορευτεί σε ΗΠΑ, Καναδά και σχεδόν σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, αλλά πωλούνται νόμιμα στην Ελλάδα. Χαρακτηρίζονται ως «φυτικά» προϊόντα, στην πραγματικότητα όμως περιέχουν άγνωστης σύστασης και ποσότητας επικίνδυνες ουσίες

Πληκτρολογώντας τη λέξη «spice» σε κάποια μηχανή αναζήτησης και διαβάζοντας τα πρώτα αποτελέσματα διαπιστώνεις πως τα περισσότερα δεν αφορούν μπαχαρικά, αλλά υποκατάστατα κάνναβης.

Απαγορευμένα σε ΗΠΑ, Καναδά, Ρωσία και σχεδόν σε όλη την Ευρώπη, αλλά νόμιμα ακόμα στην Ελλάδα, τα προϊόντα τύπου spice πλασάρονται στο Ιντερνετ αλλά και σε καταστήματα της χώρας ως «φυτικά» προϊόντα, «ασφαλή» υποκατάστατα του «κακού» χασίς, που έχουν το ίδιο, αν όχι καλύτερο, αποτέλεσμα «ψυχοτρόπων εμπειριών».

Οι ειδικοί εκπέμπουν σήμα κινδύνου, επισημαίνοντας πως τα προϊόντα αυτά περιέχουν άγνωστης σύστασης και ποσότητας δραστικές ουσίες, συχνά δεκάδες φορές ισχυρότερες από την κάνναβη και ενοχοποιούνται για πολύ σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες.

Το ζήτημα θα απασχολήσει τις εργασίες επιστημονικής ημερίδας με θέμα τις νέες τάσεις στη χρήση ουσιών, που διοργανώνει σήμερα στη Θεσσαλονίκη το Τμήμα Αποκατάστασης Εξαρτημένων «ΙΑΝΟΣ» του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου της πόλης.

Ψεκάζονται
Τα προϊόντα τύπου spice είναι βότανα ή άλλα αποξηραμένα φυτά που ψεκάζονται με συνθετικούς αγωνιστές υποδοχέων κανναβινοειδών, που έχουν τις ψυχοδραστικές ιδιότητες της κάνναβης, «χτυπώντας» ανάλογα με τη σύνθεσή τους είτε στο ανοσοποιητικό είτε στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα.

Σύμφωνα με την επίκουρη καθηγήτρια στο Εργαστήριο Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ, δρα Λήδα Κοβάτση, αυτά τα προϊόντα που παρουσιάζονται ως αθώα, φυτικά και ακίνδυνα μπορούν να είναι πολύ πιο επικίνδυνα από το παράνομο χασίς.

Οπως αναφέρει χαρακτηριστικά, το χασίς είναι καλά μελετημένο, γνωστό και με προβλέψιμες ανεπιθύμητες ενέργειες. Αντίθετα, οι συνθετικοί αγωνιστές έχουν άγνωστη σύσταση, πολλές φορές περιέχουν μείγμα διαφόρων συνθετικών αγωνιστών, άρα έχουν και απρόβλεπτες ανεπιθύμητες ενέργειες. Είναι πιο ισχυροί, άρα έχουν μεγαλύτερη διάρκεια δράσης και αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών.

Τα προϊόντα «τύπου spice» πωλούνται με διάφορες εμπορικές ονομασίες. Πρωτοεμφανίστηκαν το 2004 με την επωνυμία Spice, από το 2006 πωλούνται στο Ιντερνετ και μέχρι το 2009 έκαναν την εμφάνισή τους σε 21 ευρωπαϊκές χώρες.

Εχουν απαγορευτεί από το 2009 σε χώρες όπως η Αυστρία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Πολωνία, η Ελβετία, ο Καναδάς, η Ολλανδία, η Σουηδία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Από το 2010 κρίθηκαν παράνομα σε Ιρλανδία, Ρουμανία και Ρωσία, ενώ στις ΗΠΑ απαγορεύονται σε διάφορες πολιτείες και στις ένοπλες δυνάμεις.

Στην Ελλάδα μέχρι σήμερα είναι νόμιμα και πωλούνται ακόμα και σε ορισμένα καπνοπωλεία.

Τα συμπτώματα
Ευφορία, παραισθήσεις, τρόμος και ψύχωση

Οι επιδράσεις στον οργανισμό των χρηστών δεν έχουν μελετηθεί σε σημαντικό βαθμό, αλλά έχουν καταγραφεί περιστατικά στην κλινική πράξη. Σε υγιείς χρήστες έχουν αναφερθεί συμπτώματα ευφορίας, άγχους, παράνοιας, ταχυκαρδίας, υπέρτασης, προκάρδιου άλγους, υποκαλιαιμίας, ευερεθιστότητας, τρόμου, παραισθήσεων και σπασμών. Το 2009 δημοσιεύθηκε περίπτωση 20χρονου, ο οποίος εμφάνισε στερητικό σύνδρομο. Οι ερευνητές συνδέουν τους συνθετικούς αγωνιστές κανναβινοειδών υποδοχέων και με ψυχιατρικά νοσήματα. Οι βαρείς χρήστες μαριχουάνας έχουν διπλάσια πιθανότητα να εμφανίσουν σχιζοφρένεια, ενώ σε ορισμένα άτομα μπορεί να εμφανιστεί ψύχωση. Διεθνώς έχουν καταγραφεί δύο θανατηφόρα περιστατικά, που συνδέθηκαν με χρήση τέτοιων σκευασμάτων. Πρόκειται για δύο εφήβους, ο ένας εκ των οποίων κατέληξε από οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου και ο δεύτερος αυτοκτόνησε από υπερβολικό άγχος, που αποδόθηκε στη χρήση τέτοιων προϊόντων.

«Διεργετικά»
Τεράστια αύξηση της ζήτησης

Σύμφωνα με την επιστημονικά υπεύθυνη του Τμήματος Αποκατάστασης Εξαρτημένων «ΙΑΝΟΣ» του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης, ψυχίατρο-επιμελήτρια Α' του ΕΣΥ, Κάκια Νικολάου, μέχρι το τέλος του 20ού αιώνα οι πλέον συνήθεις ουσίες για περιστασιακή χρήση ήταν η κοκαΐνη, η κεταμίνη, οι αμφεταμίνες και το «έκστασι», που αγοράζονταν από τους μικρεμπόρους στον δρόμο και ήταν βεβαίως παράνομες.

Τα τελευταία 5-10 χρόνια παρατηρείται μια τεράστια αύξηση στη ζήτηση, τη χρήση και τη διαθεσιμότητα καινούργιων συνθετικών ουσιών, κυρίως διεγερτικών, για περιστασιακή χρήση. Αυτά είναι τα λεγόμενα «Legal Highs» ή «νόμιμα διεγερτικά» και τα «Herbal Highs» ή διεγερτικά βότανα (προϊόντα τύπου spice).

Η διακριτικότητα και η ασφάλεια που παρέχει η παραγγελία μέσω του Διαδικτύου δημιουργούν συνεχώς νέες ομάδες πιθανών αγοραστών, ενώ η ελκυστικότητά τους αυξάνεται με την υπόσχεση αγοράς «νόμιμων διεγερτικών ουσιών», παρά την προειδοποίηση που αναγράφεται ότι δεν έχουν δοκιμαστεί σε ανθρώπους.

του Βασίλη Ιγνατιάδη www.ethnos.gr